Tái định cư là gì? Đó là chính sách bồi thường thiệt hại của nhà nước cho các chủ sở hữu nhà, đất, tài sản gắn liền với đất mà bị nhà nước thu hồi nhằm giúp người dân ổn định cuộc sống. Nhà nước hỗ trợ người dân có thể được chuyển đến nhà ở tái định cư, nhà xây sẵn hay chung cư…
Tóm tắt nội dung
Điều kiện để người dân được chuyển đến nhà ở tái định cư khi bị thu hồi đất
Do bị thu hồi nhà, đất, tài sản gắn liền với đất nên đời sống các hộ gia đình, cá nhân bị ảnh hưởng do mất chỗ ở, việc làm…, vì vậy nhà nước có chính sách hỗ trợ nhà ở tái định cư cho người dân. Theo Luật đất đai, Nhà nước quy định về việc thu hồi đất ở như sau:
Nếu nhà nước thu hồi hết đất ở hoặc diện tích phần đất còn lại sau khi bị thu hồi không đủ điều kiện để ở theo quy định của UBND cấp tỉnh, đồng thời hộ gia đình, cá nhân không còn nhà ở hay đất ở khác trên địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất, nhà ở bị thu hồi thì được nhà nước bồi thường bằng nhà ở hoặc đất ở tái định cư; trong trường hợp người dân không có nhu cầu nhận bồi thường đất ở hoặc nhà ở thì nhà nước bồi thường bằng tiền.
Nếu nhà nước thu hồi hết đất ở hoặc diện tích phần đất còn lại sau khi bị thu hồi không đủ điều kiện để ở theo quy định của UBND cấp tỉnh, đồng thời hộ gia đình, cá nhân không còn nhà ở hay đất ở khác trên địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất, nhà ở bị thu hồi thì nhà nước bồi thường bằng tiền. Trường hợp địa phương cấp huyện nơi có đất bị thu hồi có khả năng bố trí quỹ đất ở thì người dân có thể nhận bồi thường bằng đất ở.
Phần diện tích đất còn lại sau khi thu hồi không đủ điều kiện xây dựng nhà ở theo quy định của UBND cấp tỉnh thì nhà nước thu hồi phần diện tích đất này và bồi thường cho người dân theo đúng quy định.
Nếu nhiều hộ gia đình chung quyền sử dụng một thửa đất bị thu hồi thì chính quyền cấp tỉnh quyết định việc cấp đất, nhà ở tái định cư cho từng hộ gia đình dựa trên căn cư vào quỹ đất của địa phương và tuỳ tình hình thực tế.
Nếu cá nhân hoặc hộ gia đình có đất, nhà ở nằm trong khu vực hành lang an toàn khi xây dung các công trình công cộng mà không còn đất ở nào khác trên địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất, nhà ở bị thu hồi thì sẽ được cấp đất, nhà ở tái định cư.
Nếu cá nhân, hộ gia đình có đất, nhà thuộc khu vực ô nhiễm, khu vực có nguy cơ sạt lở, chịu ảnh hưởng nghiêm trọng, đe doạ trực tiếp đến tính mang người dân thì sẽ được cấp đất, nhà ở tái định cư.
Cách phân loại tái định cư
Tái định cư theo hình thức
Tái định cư theo hình thức di dân vào vùng đô thị hoá
Tuỳ theo chính sách phát triển của từng địa phương trong từng giai đoạn khác nhau, di dân vẫn luôn là vấn đề thường trực cần được xem xét. Địa phương có chính sách khuyến khích đô thị hoá với những thuận lợi về giao thông, việc làm, chính sách xã hội… sẽ thu hút người dân.
Tái định cư theo hình thức chuyển dịch dân cư nội- ngoại thành
Do dân số nước ta đông và ngày càng tăng, gây nên sức ép đối với các tỉnh thành lớn, đặc biệt là khu vực nội thành: hạ tầng quá tải, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường… Do đó, các khu đô thị vệ tinh đang là điểm đến lý tưởng cho đầu tư và sinh sống. Các khu đô thị mới, hiện đại, văn minh… là nơi an cư không thể bỏ lỡ, cùng với đó là một thị trường mới nổi, rộng lớn, đầy tiềm năng.
Theo hình thức tái định cư tại chỗ
Sau khi bị thu hồi, nếu tại vị trí đất, nhà ở đó có dự án tái định cư hoặc đáp ứng điều kiện tái định cư theo quy định của pháp luật thì nhà nước hỗ trợ hộ gia đình, cá nhân được bồi thường tái định cư tại chỗ. Chính sách tái định cư ưu tiên người bàn giao đất sớm, người có công với cách mạng được nhận bồi thường tại vị trí thuận lợi.
Tái định cư theo nguyện vọng người dân
Tái định cư tự phát
Đây là hình thức tái định cư nằm ngoài quy hoạch của nhà nước, do cá nhân hay theo nhóm tự phát di cư. Từ những áp lực mưu sinh của cuộc sống, người dân tự di chuyển từ những địa bàn cũ sang địa bàn mới kéo để thuận lợi. Ví dụ, có một số đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn tồn tại lối sống “du canh, du cư” nghĩa là họ tự lập thành một cộng đồng chung sống cùng nhau tại những túp lều tạm bợ, họ sống trên các đồi núi cao và khai phá rừng làm nương rẫy, trồng trọt các cây lương thực và rau màu ngắn ngày. Sua một thời gian trồng trọt, đất bị xói mòn, bạc màu, cạn chất dinh dưỡng, họ lại di chuyển đến vị trí khác để tiếp tục phá rừng làm nương… một vòng luẩn quẩn cứ tiếp diễn và cũng là vấn đề nan giản đối với việc ổn định đời sống cho người dân các dân tộc ít người.
Tái định cư tự giác
Đây chính là những khu nhà ở, chung cư mà người dân nhận được từ việc bồi thường đất, nhà ở bị thu hồi phục vụ chính sách phát triển kinh tế- văn hoá- xã hội của nhà nước ta. Những khu vực này có thể nằm ngay tại vị trí đất bị thu hồi (nếu có dự án xây dựng nhà ở tái định cư) hoặc được chuyển đến địa điểm khác tuỳ thuộc và quy hoạch của địa phương.
Cưỡng bức tái định cư
Trái với tái định cư tự giác là hình thức cưỡng bức tái định cư. Do những bất đồng quan điểm trong việc đền bù, thường về vấn đề đền bù nhà, đất khác hay tiền không thoả đáng giữa các cá nhân, hộ gia đình sở hữu nhà, đất bị thu hồi và chính quyền địa phương, người dân không chấp nhận di dời tới nơi tái định cư mới nên chính quyền bắt buộc không còn giải pháp nào khác ngoài việc cưỡng chế thu hồi đất. Chính quyền vẫn hỗ trợ di chuyển tài sản của người dân khỏi nhà, đất bị thu hồi một cách công khai, minh bạch dưới sự giám sát của những người làm chứng.
Ưu, nhược điểm của nhà ở tái định cư là gì?
Ưu điểm:
Nhà ở tái định cư là loại hình nhà ở có nhiều chính sách ưu tiên trong quá trình cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo nhiều điều kiện pháp lý thuận lợi cho người dân
Tái định cư là loại hình nhà ở có giá thị trường thấp hơn nhà ở thương mại với cùng điều kiện về vị trí, diện tích… Đặc biệt chung cư tái định cư còn có giá trị thực bán ra thấp hơn nhiều so với cung cư thương mại.
Nhược điểm:
Nhà ở tái định cư thường được xây dựng ở xa khu vực trung tâm, gây tốn kém thời gian đi lại nếu làm việc ở khu vực nội thành. Môi trường sống phức tạp, không đảm bảo an ninh- trật tự xã hội…
Cơ sở hạ tầng thiếu đồng bộ, chất lượng thấp do không được đầu tư xây dựng và phát triển, các dịch vụ tiện ích thiếu: siêu thị, trung tâm thương mại, khu vui chơi, công viên… Chính bởi quan điểm nhà ở tái định cư thường dành cho người thu nhập thấp nên có ít doanh nghiệp, chủ đầu tư quan tâm đến các khu nhà tái định cư. Vì vậy, các dịch vụ tiện ích rất hạn chế.
Diện tích nhà thường nhỏ do thường được xây dựng theo tiêu chuẩn tối thiểu để tiết kiệm kinh phí…
3 yếu tố khi quyết định mua nhà tái định cư là gì?
Nhà ở tái định cư là nơi được nhà nước hoăc chủ đầu tư các dự án tại khu vực có đất bị thu hồi bố trí, xây dựng nhà hoàn chỉnh để bồi thường, đền bù cho người dân nhằm ổn định chỗ ở, cùng với các chính sách nhằm đảm bảo an sinh xã hội, ổn định đời sống người dân như: trợ cấp cho mỗi thành viên trong gia đình bị thu hồi đất, bị ảnh hưởng đến việc làm, thu nhập của cả gia đình, hỗ trợ đào tạo nghề, tạo việc làm ngay tại địa phương…
Qua những phân tích trên, bạn có thể cân nhắc việc mua nhà tái định cư nếu thấy phù hợp với nhu cầu bản than và gia đình bạn dựa trên một số tiêu chí như:
Thủ tục pháp lý của nhà ở tái định cư
Theo Điều 30, Nghị định 99/2015/NĐ-CP quy định đối tượng được thuê, thuê mua, mua nhà ở phục vụ tái định cư như sau:
Cá nhân, hộ gia đình có đất bị thu hồi phục vụ các chính sách của nhà nước nhằm phục vụ mục tiêu quốc phòng- an ninh, lợi ích quốc gia theo quy hoạch được phê duyệt bởi cơ quan chức năng có thẩm quyền
Cá nhân, hộ gia đình có nhà bị phá dỡ, bắt buộc phải chuyển đến nơi ở khác nhưng không đủ điều kiện được bồi thường bằng nhà ở tái định cư mà không còn nơi ở nào khác thì đủ điều kiện thuê, mua nhà ở tái định cư
Cá nhân, hộ gia đình sở hữu căn hộ chung cư thuộc diện bắt buộc phải phá dỡ hoặc cải tạo theo quy định của cơ quan có thẩm quyền.
Những nhà ở tái định cư đủ điều kiện cho thuê, mua theo đúng quy định pháp luật được quyền mua bán với những đối tượng thuộc một trong các đối tượng kể trên theo quy trình mua bán. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn tồn tại nhiều trường hợp mua bán, chuyển nhượng nhà ở tái định cư chưa sổ, đây là hành vi tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người mua và và hành vi vi phạm pháp luật nên việc mua bán không được công nhận.
Chất lượng nhà ở tái định cư
Trước khi quyết định mua nhà ở tái định cư, những đối tượng đủ điều kiện mua cần cân nhắc kĩ càng về chất lượng nhà ở do tiêu chuẩn xây dựng tối thiểu nên chất lượng nhà không cao, cơ sở hạ tầng chưa ổn định, dễ có nguy cơ hư hỏng, gây tốn kém kinh phí bảo trì, sửa chữa.
Dịch vụ tiện ích khu nhà ở xã hội thường không đồng bộ, chất lượng thấp, gây bất tiện lớn trong quá trình sử dụng của người dân.
Vị trí nhà ở tái định cư
Như đã phân tích ở trên, nhà ở tái định cư thường được xây dựng tại những khu vực xa trung tâm, do đó người mua cần cân nhắc lựa chọn nhà tại những vị trí giao thông thuận lợi, tiện ích, đáp ứng nhu cầu của bản thân và gia đình.
Kết luận
Qua bài viết này, bạn đọc đã hiểu hơn về tái định cư, các loại hình tái định cư và cân nhắc trước khi quyết định mua nhà tái định cư. Tham khảo thêm các bài viết khác tại datnensohong
Bài viết tham khảo
